Is dit een Nederlandse wijn? Ja! Bij blindproeverijen zijn de meeste mensen nog steeds verrast. Maar in Nederland wordt tegenwoordig uitstekende wijn geproduceerd. Vele tientallen wijnbedrijven maken zich sterk om een hoge standaard neer te zetten. In ons cool-climate land doen witte wijnen het goed, maar ook, heel feestelijk: sparkling wines.
Wijn in Nederland
Mijn nieuwe missie: zoveel mogelijk mensen laten kennismaken met de Nederlandse wijnen en ze de pareltjes die zich hieronder bevinden laten proeven!
Goede Nederlandse wijn is vergelijkbaar met die uit Duitsland of Noord-Frankrijk. We hebben inmiddels een halve eeuw ervaring met onze nieuwe, noordelijke druivenrassen. Druiven die zo’n twee weken eerder rijp zijn en meeldauwtolerant, eigenschappen die belangrijk zijn in ons koele klimaat. Ken je de super-fruitige johanniter? De volle, frisse solaris? De rode pinotin, de regent? Ze zijn een succes gebleken!
Jan Oude Voshaar voorspelde het al in het jaar 2000: Over 20 jaar heeft elke stad zijn eigen wijngaard.” Hij heeft gelijk gekregen.
Hoe kan het dat er nu zulke goede wijnen uit ons kikkerlandje komen? Het veranderende klimaat helpt weliswaar een handje, maar kent ook zijn keerzijde, zoals enorme hoosbuien, hagel en onverwachte nachtvorst. De belangrijkste oorzaak wordt gevormd door de nieuwe druivenrassen, speciaal ontwikkeld voor ons noordelijke klimaat, die sinds de jaren ’90 werden aangeplant.
Wijsheid met de jaren
Vele wijngaarden stammen uit de jaren ’90 en de druiven zijn dus rond de 20 à 30 jaar oud. Een mooie leeftijd: hoe ouder de druivenstokken, hoe beter de wijn. De wijnboeren hebben inmiddels een jarenlange ervaring en zijn goed geschoold. De beginnersfouten zijn verleden tijd, de sector is volwassen geworden.
Gastvrijheid
Op Nederlandse wijngaarden ben je zeer welkom, sterker nog: vele moeten het hebben van passanten en groepen op wijnexcursie. Want, eerlijk is eerlijk, het is voor de meeste wijnboeren niet makkelijk om te bestaan van hun kleine wijngaard en vaak is er aanvulling nodig. Een partner met een inkomen uit een vaste baan, een camping, een Bed&Breakfast, een zorgboerderij.
Wijntoerisme is een belangrijke bron van inkomsten. Kleinschalig wijntoerisme, bijvoorbeeld doordat een fiets- of wandelroute lang de wijngaard loopt. Of groepen geïnteresseerden die georganiseerd op wijnexcursie gaan.
Duurzaam
“Het Zuid-Frankrijk-gevoel, maar dan dicht bij huis”, zeggen wijntoeristen. Waarom zou je ver reizen als je vlakbij, zelfs in eigen land, zulke mooie wijngaarden hebt?
En is het niet zo, dat we onze groenten, fruit, kaas, vis en vlees graag regionaal kopen? Daar past een streekwijn prima bij. Geen transportkosten, gewoon ter plekke kopen!
Druivenrassen in Nederland
Waarom het nu zo goed lukt met de Nederlandse wijn
Geen cabernet-sauvignon, syrah of merlot hier, maar pinotin, regent en cabernet cortis. De bekende rode druivenrassen zouden niet voldoende warmte en zon krijgen in ons relatief koele land. Wat de witte wijnen betreft, er zijn wel enkele klassieke druivenrassen die het in het zuiden van Nederland goed doen: auxerrois, müller-thurgau, riesling en zelfs chardonnay kunnen hier net rijp worden. Maar boven de grote rivieren vind je ze nauwelijks, daar verbouwen de wijnboeren solaris, johanniter en souvignier gris. Nooit van gehoord? Ga ze dan snel eens proeven, je zult versteld staan!
Waarom hebben we in Nederland zo weinig klassieke druivenrassen?
Druiven groeiden altijd globaal tussen de 30e en de 50e, hooguit de 51e breedtegraad. Ze zijn er in allerlei soorten, sommige gedijen het beste in warme regio’s, andere beter in wat minder warme regio’s. Er zijn druiven die je alleen tegenkomt in een heel kleine subregio, bijvoorbeeld binnen Italië, Griekenland of Portugal, landen die uitblinken in inheemse rassen. Italië heeft er meer dan 1000 van. Deze druiven zijn precies aangepast aan de klimatologische omstandigheden in dat gebied en hebben het elders moeilijk. Er zijn ook druivenrassen die het op vele plekken ter wereld doen: chardonnay en merlot staan erom bekend dat ze zich gemakkelijk aanpassen. Toch hebben ook deze druiven voldoende warmte nodig.
De zogenaamde cool climate wijngebieden liggen vrij noordelijk, de 50e breedtegraad doorkruist het Champagnegebied. In de jaren ‘70 werden in Zuid-Limburg de eerste Nederlandse wijngaarden weer aangeplant. De 51e loopt door Limburg. Bepaalde rassen kunnen zo noordelijk nog net rijp worden. Pinot noir, chardonnay, riesling, müller-thurgau en auxerrois zijn zulke druiven. Deze kunnen in het noorden van Frankrijk en Duitsland geweldige wijnen geven, en in warme jaren ook in Zuid-Nederland. Ze behouden een relatief hoog zuurgehalte, wat een voordeel is, wijnen met wat zuren zijn spannender en beter houdbaar. Maar dat Nederlandse wijnen zuur zijn, dat gaat voor de meeste wijnen al lang niet meer op.
Ons land heeft eerder wijnbouw gekend, in de 10e eeuw was er in ieder geval sprake van wijnbouw rond Maastricht. Door een kleine stijging van de temperatuur breidde de wijnbouw zich in de eeuwen daarna in noordelijke richting uit en in de 14e en 15e eeuw bereikte deze een hoogtepunt. Uit die tijd dateren alle Wijngaardstraten, die vele gemeenten blijken te hebben.
Door verschillende factoren verdween de wijnbouw stukje bij beetje weer. Ten eerste nam de bierconsumptie toe. Men had ontdekt dat de smaak en de houdbaarheid aanzienlijk verbeterden door het toevoegen van hop. Ook werd de gemiddelde temperatuur weer lager, tegen het eind van de 16e eeuw spreekt men zelfs van een kleine ijstijd. Vanuit Duitsland en Frankrijk kwam bovendien over de rivieren en over zee veel goede wijn het land binnen. Tot slot verdwenen de laatste wijngaarden door het protectionisme van Napoleon.
In de jaren ‘70 van de vorige eeuw koos men in Zuid-Limburg – Frits Bosch van Slavante en Hugo Hulst van de Apostelhoeve voorop – voor Duitse, Luxemburgse en Noord-Franse druivenrassen, rassen die rijp konden worden in ons klimaat. In goede jaren werd daar lekkere wijn van gemaakt. Noordelijker bleef wijnbouw echter moeilijk met de klassieke rassen.
De nieuwe druivenrassen
In Duitsland werden in de jaren ’70 en ’80 nieuwe druivenrassen ontwikkeld: meeldauwtolerante en koude-resistente rassen. Jarenlang worden zulke nieuwe druiven getest in proefwijngaarden, tot ze geschikt worden bevonden voor de verkoop. Het grootste voordeel van deze druiven bleek, dat ze tevens twee weken eerder rijp werden, wat gezien onze natte herfsten van groot belang is. Deze druiven werden echt goed rijp! Met de komst van deze rassen schoof de noordelijk grens van de wijnbouwzone flink omhoog: van Zuid-Limburg naar de Waddeneilanden. Voorzichtig werd begonnen met hier en daar een kleine wijngaard aan te planten, met als voortrekker Jan Oude Voshaar van de Wageningse Wijngaard (toen Wijngaard Wageningse Berg. Hij toonde aan dat je met nieuwe rassen als regent, johanniter en solaris goede wijnen kunt maken en stimuleerde nieuwe wijnboeren om zijn voorbeeld te volgen. Hij plantte in 1998 en 2000 percelen aan met vooral regent, waarmee hij liet zien dat je in Nederland ooklfs rode kwaliteitswijnwijn kon maken. Zelfs in Denemarken, Engeland en het zuiden van Zweden begon men met – kleinschalige – wijnbouw.
Inmiddels zijn we tientallen jaren verder. Op het gebied van de nieuwe druivenrassen is veel ervaring en kennis opgedaan. Wijnboeren volgden cursussen en deden buitenlandse studies. Er kwamen meer nieuwe rassen op de markt, die het vaak nog beter bleken te doen, zoals de pinotin, cabernet cortis en souvignier gris. Ondertussen groeiden de druivenstokken en werden ouder. Hoe ouder, hoe geconcentreerder de smaak, hetgeen je terugvindt in de wijn. De wijnen zijn ‘volwassen’ geworden. Er worden ook opvallend veel mousserende wijnen geproduceerd, van noord tot zuid! Proef de heerlijke witte wijnen van de souvignier gris, solaris en johanniter maar eens, of een volle regent of pinotin.
Opwarming van de aarde
De komst van de nieuwe druivenrassen maakte het grootste verschil, maar ook de gestegen temperatuur speelt een rol. Warme nazomers met veel zon, zoals in het jaar 2018, zorgen voor sappige, rijpe druiven hetgeen resulteert in volle wijnen. De kunst is dan wel om toch de frisse zuren te behouden. Met name de klassieke druivenrassen zuidelijk van de grote rivieren profiteren hiervan. Proef maar eens de fantastische pinot noirs uit Midden- en Zuid-Limburg. Of de houtgerijpte chardonnay uit Oosterhout!
Websites / blogs over Nederlandse wijn (-gaarden)
http://www.dewijnhoek.nl/nederland/index1.html
Door de wijnhoek, over wijngaarden in Nederland en België.
http://www.wijnenvanholland.nl/
oude website
https://www.wijnkronieken.nl/
Wijnhistorica Mariëlla Beukers schrijft onder andere over Nederlandse wijn.
https://www.tastytales.tv/
Engelstalige website over wijnbedrijven, bierbrouwerijen en distilleerderijen in Nederland met vele filmpjes.
https://www.denederlandsewijnwinkel.nl/
Bij deze webwinkel kun je vele Nederlandse wijnen kopen.
www.nederlandsestreekwijnen.nl/
Idem, maar met fysieke winkel in Santpoort.
www.visitzuidlimburg.nl/eten-drinken/zuid-limburgse-wijn-van-plukken-tot-proeven/wijngaarden-in-zuid-limburg/?gclid=CjwKCAiA66_xBRBhEiwAhrMuLXMMBG8drsnRPbMDJOA_jxOAyXFoHsfVbT5hyzixk0SvcwH4-yds4xoC-vYQAvD_BwE
Filmpje van het Zuid-Limburgse toeristenbureau over wijngaarden in Zuid-Limburg
www.dewijnhoek.nl
http://www.nederlandsewijnboeren.nl/wijnboeren/
Informatie over Nederlandse wijnboeren in het buitenland en 10 in Nederland
minder